(Û±Û±Û°)
په یمن Ú©Û Ø¯ عریب بن عبد کلال په نامه :
(Ø¯Ø¯Û ÙØ±Ù…ان نقل نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ )
(Û±Û±Û±)
د همدان د شیخ عمیر په نامه :
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
د Ù…ØÙ…درسول الله صلی الله علیه وسلم له اړخه د عمیر ذی مران او د همدان د نورو مسلمانانو په نامه :
سلامت اوسئ ! زه Ø³ØªØ§Ø³Û Ù¾Ù‡ ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ لاشریک او ÙˆØ§ØØ¯ Ø®Ø¯Ø§Û Ø«Ù†Ø§ او ØÙ…د بیانوم .
Ø¯Ø¯Û Ù†Ù‡ بعد! مونږ ته د روم (تبوک ) څخه د راستنیدو نه وروسته Ø³ØªØ§Ø³Û Ø¯ مسلمانیدو خبر Ø±Ø§ØºÛ ØŒ Ø¨Û Ù„Ù‡ Ø´Ú©Ù‡ Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ Ú†Û ØªØ§Ø³Û ( اشهد ان الا اله الا الله Ùˆ اشهدان Ù…ØÙ…دا عبده ورسوله ) سره یو ÚØ§Û Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú Ø§Ø¯Ø§ کړئ ØŒ زکات ورکړئ نو مونږ هم ستاسو د ÚØ§Ù†Ùˆ او مالونو مسؤلیت Ùˆ مانه ØŒ د( آس) په ټوله ÚÙ…Ú©Ù‡ Ø³ØªØ§Ø³Û Ù‚Ø¨Ø¶Ù‡ منل کیږي په کوم Ú©Û Ú†Û ØªØ§Ø³Û Ø§Ø¨Ø§Ø¯ او اسلام مو Ù…Ù†Ù„Û Ø¯Û ØŒ په Ø¯Û Ú©Û Ø¯Ù‡ØºÙ‡ ÚØ§Û غرونه ØŒ Ú†ÛŒÙ†Û ØŒ او ÙˆÛŒØ§Ù„Û Ù‡Ù… Ø´Ø§Ù…Ù„Û Ø¯ÙŠ . په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ به هیڅوک په ØªØ§Ø³Û Ø¸Ù„Ù… Ùˆ نه Ø´ÛŒ Ú©Ú“Ø§Û Ø§Ùˆ نه به په تاسو کوم بار بارکړل شي .
او مالک بن مراره رهاوی Ø³ØªØ§Ø³Û Ù¾Ù‡ لټه Ú©Û Ùˆ ØŒ ماته دا خبر همغه Ø±Ø§ÙˆÚ“Û Ø¯Û ØŒ دمالک سره ښیګنه وکړئ ØŒ ÚÚ©Ù‡ دا خبره دهغه سره ښائÛ.
(Ù…ØØ±Ø± : علی بن Ø§Ø¨Û Ø·Ø§Ù„Ø¨ )
(Û±Û±Û²)
ددقوم دوکیل ØŒ قیس Ù‡Ù…Ø¯Ø§Ù†Û Ù¾Ù‡ نوم د رسول الله ص Ù„ÛŒÚ©Ù„Û ÙˆØ«ÛŒÙ‚Ù‡ :
په Ù…Ú©Û Ú©Û Ø¯ اوسیدو(Û±) په وخت Ú©Û Ø¯ رسول الله صلی الله علیه وسلم په خدمت Ú©Û Ù‚ÛŒØ³ ( بن مالک بن سعد بن لائی Ø§Ù„Ù‡Ù…Ø¯Ø§Ù†Û ) ØØ§Ø¶Ø± شو ØŒ رسول الله صلی الله علیه وسلم هغه ته یوه وثیقه Ùˆ لیکله Ú†Û Ù¾Ù‡ Ù‡ØºÛ Ú©Û ÛŒÛŒ قیس د همدان Ø¯Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ø¯ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø´Ø§Ø®ÙˆÙ†Ùˆ مشر ومانه : (Û±) « په Ù…Ú©Û Ú©Û Ø¯ اوسیدو څخه Ø¯Ù…Ú©Û Ø¯ ÙØªØÛ یا ØØ¬Ø© الوداع وخت Ø¯Û ).
الÙ- د اØÙ…ورصها د نسل څخه : Û±- Ù‚ÙØ¯ÙŽÙ… ØŒ Û²- آل ذی مران ØŒ Û³- ال ذی لعوه ØŒ Û´ – اذواء
ب - د غرب د غه نسل :
Ø§Ø±ØØ¨ ØŒ Ù†Ùهم ØŒ شاکر ØŒ وداعه ØŒ یام ØŒ Ù…ÙØ±Ù‡Ø¨Ù‡ ØŒ دالان ØŒ خار٠، Ø¹ÙØ°Ø± Ùˆ ØØ¬ÙˆØ± ( د Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ØÙ„ÛŒÙØ§Ù†Ùˆ او دوستانو په ګډون ) .
Ø¯Û ÙˆØ«ÛŒÙ‚Û Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©ÙˆØªÙ‡ د (رسول الله ص ) د اØÚ©Ø§Ù…Ùˆ د اوریدو سره سم Ø¯Ø¯Û Ø§Ø·Ø§Ø¹Øª کول اړین دي .
د الله او رسول له اړخه د Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ خوندي Ø³Ø§ØªÙ†Û Ø°Ù…Ù‡ واري د Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ لمانÚÙ‡ د اداء کولو او د زکات د ورکولو Ù¾ÙˆØ±Û ØªÚ“Ù„Û Ø¯Ù‡ .
او دبخشش په توګه به په استمراري توګه ØªØ§Ø³Û ØªÙ‡ د خیوان Ø¯Ø³ÛŒÙ…Û Ú…Ø®Ù‡ دوه سوه ÙØ±Ù‚ ( دتول یو Ú‰Ù„ Ø¯Û Ú†Û ØµØ§Ø¹ هم ورته ویل کیږي ) Ù…Ù†Ù‚ÛØŒ سل ÙØ±Ù‚ جوار ---(همدا راز) د عمران د الجوای٠د Ø³ÛŒÙ…Û Ú…Ø®Ù‡ سل ÙØ±Ù‚ غنم به هم د الله دمال څخه هر کال درکول کیږي .
بله نسخه : د ØØ§Ùظ ابن Ø§ØØ¬Ø± له اړخه : د ابن اثیر د روایت له Ù…Ø®Û :
د ابن منذه په ØÙˆØ§Ù„Û Ø³Ø±Ù‡ :
1- زه تا دغرب د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ø§Ùˆ د اØÙ…ورا په دواړو شاخونو او Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ù¾Ù‡ اموالو Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø§Ù…ÛŒØ± ټاکم .
ï¼’- ستاسو او ستاسو د وارثانو له پاره به د نسار د Ø³ÛŒÙ…Û Ø¯ جوارو څخه دوه سوه ( صاع) او دخیوان Ø¯Ù…Ù†Ù‚Û Ú…Ø®Ù‡ دوه سوه (صاع) « همیشه ØŒ همیشه ،همیشه » د بیت المال څخه درکول کیږي .
(Û±Û±Û³)
دمالک ابن نمط همداني او یک جدیان مالک له پاره وثیقه :
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
دا د Ù…ØÙ…د رسول الله ص له اړخه د همدان د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ø¯ اوسني مشر ØŒ مالک ابن نمط Ø§ÙˆØ¯Ù‡ØºÛ ÛŒÚ© جدي له پاره لیکل Ø´ÙˆÛ ÙˆØ«ÛŒÙ‚Ù‡ ده :د Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ÚØ§ÛŒÙˆ له پاره Ú†Û Ù†ÙˆÙ…ÙˆÙ†Ù‡ یی دادي :
جناب الهضب ØŒ ØÙ‚ا٠الرمل او ذی المشعار : Ø¯ÙˆÛ Ø§Ùˆ Ø¯Ø¯ÙˆÛ Ù†ÙˆØ± قوم دمسلمانیدو په صورت Ú©Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û ÙˆØ«ÛŒÙ‚Ù‡ Ú©Û Ø´Ø§Ù…Ù„ÛŒØ¯Ø§Û Ø´ÛŒ . هغه مراعات په Ø¯Û ØªÙˆÚ«Ù‡ دي :
1- Ø¯Ø¯Ø±Û ÙˆØ§Ú“Ùˆ سیمو په ټیټو ØŒ هموارو ØŒ تیږلوړه زمکو او غونډیو Ù¼ÙˆÙ„ÙˆØ¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ù‚Ø¨Ø¶Ù‡ منل کیږي .
ï¼’- Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯Ø¯Û Ø³ÛŒÙ…Ùˆ د ÙˆÚ†Ùˆ او لمدو په ګډون هر ډول واښه Ø§Ø³ØªØ¹Ù…Ø§Ù„ÙˆÙ„Û Ø´ÙŠ .
3- بیت المال ته به د تړون په اساس، او دخوندي Ø³Ø§ØªÙ†Û Ø§Ùˆ امانت په توګه به ټول وثیقه Ù„Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯Ø¯Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø§Ø¬Ù†Ø§Ø³Ùˆ د( بیرته ) تØÙˆÛŒÙ„ولو مسؤلیت لري .
1- د Ú«Ø±Ù…Û Ø§Ùˆ ÛŒØ®Ù†Û Ú…Ø®Ù‡ د خوندي کیدو په خاطر، Ù„ÙˆÛ Ú…Ø§Ø¯Ø±ÙˆÙ†Ù‡ØŒ Ú…Ø±Ù…Ù†Û Ø§Ùˆ ÙˆÚ“Û Ø§Ùˆ ....نور شیان Ø§Ø®Ø³ØªÙ„Ø§Û Ø´ÙŠ .
ï¼’- په صدقاتو Ú©Û Ø²ÙˆÚ“ او Úوان اوښ ،دواړه ډوله ØŒ او Úوان ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§Øª او ÚÙˆØ§Ù†Û ØºÙˆØ§Ú«Ø§Ù†Û ØŒ او سپین رنګه Ù…ÛŒÚ–Û Ø§Ùˆ شپږ Ú©Ù„Ù†Û Ø§Ùˆ Ø¨Ø§Ù„ØºÛ Ø§ÙˆØ²Û Ø§Ø®Ø³ØªÙ„ کیږی .
(Û±Û±Û´)
د ضمام بن زید Ø§Ù„Ù‡Ù…Ø¯Ø§Ù†Û Ù„Ù‡ پاره :
خو Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© نقل نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ :
(Û±Û±Ûµ)
د قیس بن نمط Ø§Ù„Ù‡Ù…Ø¯Ø§Ù†Û Ø§Ù„Ø§Ø±ØØ¨ÛŒ له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© نقل نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û±Û¶)
د یمن د عک رئیس خیوان له پاره وثیقه :
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
د عک رئیس خیوان له پاره دا Ù„ÛŒÚ©Ù„Û ÙØ±Ù…ان Ø¯Û Ú†Û Ú©Ù‡ Ú†ÛŒØ±Û Ù‡ØºÙ‡ Ø¯Ø®Ù¾Ù„Û Ø²Ù…Ú©Û ØŒ شتمنئ او غلامانو دملکیت څخه په Ø±ÛŒÚšØªÙˆÙ†Û ØªÙˆÚ«Ù‡ ګټه اخستل غواړي ØŒ نو هغه د الله او Ù…ØÙ…د رسول الله په امن Ú©Û Ø¯Û .
Ù…ØØ±Ø± : خالد بن سعید بن العاص
(Û±Û±Û·)
د داران رهاوي د قبیلي له پاره د رسول الله ص Ù„ÛŒÚ©Ù„Û ÙØ±Ù…ان :
درهاوي Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ú«Ú¼ شمیر Ú©ÙˆØ±Ù†Û Ø¯Ø± Ù„ÙˆØ¯Û Ú†Û Ø±Ø³ÙˆÙ„ الله صلی الله علیه وسلم Ù‡ØºÙˆÛ ØªÙ‡ لیکلي امن لیک ÙˆØ±Ú©Ú“Û ÙˆØŒØ®Ùˆ هغه Ù„ÛŒÚ©Ù„Û ÙØ±Ù…ان Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ معاویه رض په وخت Ú©Û Ùˆ پلوره ( لیکوال ).
( خو Ø¯Ø¯Û ÙØ±Ù…ان نقل نه Ø¯Û ØªØ± لاسه شوÛ.)
(Û±Û±Û¸)
د خولان د معدی کرب بن ابرهه له پاره وثیقه :
رسول الله صلی الله علیه وسلم معدي کرب بن ابرهه ته دا Ù„ÛŒÚ©Ù„Û ÙˆØ«ÛŒÙ‚Ù‡ ورکړه : او هغه دا Ú†Û: په خولان Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ù‚Ø¨Ø¶Ù‡ منل کیږي .
(Û±Û±Û¹)
د ابومکن٠عبدرضا الخولاني له پاره لیکل Ø´ÙˆÛ ÙˆØ«ÛŒÙ‚Ù‡ :
Ù…ØØ±Ø± : معاذ Ø¯Û ØŒ خو Ø¯Ø¯Û ÙˆØ«ÛŒÙ‚Û Ù†Ù‚Ù„ نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û²Û°)
د خالد بن ضماد ازدي له پاره وثیقه :
Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø²Ù…Ú©Û Ø¯Ù‡Ù…ØºÙˆÛ Ù„Ù‡ پاره Ø¯Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ø´Ø±Ø· Ú†Û Ù‡ØºÙˆÛ :
1- په ÙˆØ§ØØ¯ او لاشریک Ø®Ø¯Ø§Û Ø§ÛŒÙ…Ø§Ù† راوړي ØŒ
ï¼’- دمØÙ…دص په Ø¨Ù†Ø¯Ú«Û Ø§Ùˆ رسالت Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø§Ù‚Ø±Ø§Ø± ÙˆÚ©Ú“ÙŠ .
3- دلمانÚÙ‡ قیام ØŒ د ذکات ورکړه او د Ø±ÙˆÚ˜Û Ø¯Ù…ÛŒØ§Ø´ØªÛ Ø±ÙˆÚ˜Û Ù†ÛŒÙˆÙ„ او Ø¯Ú©Ø¹Ø¨Û Ú©ÙˆÙ„Ùˆ په ØØ¬ Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¹Ù…Ù„ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ .
ï¼”- Ù…ØØ¯Ù’Ø« ( ددین باغÛ) ته پناه ورنه Ú©Ú“ÙŠ .
5- د اسلام په اړه په Ø´Ú© Ùˆ Ø´Ø¨Û Ú©Û Ùˆ نه لویږي .
ï¼–- Ø¯Ø®Ø¯Ø§Û Ø¬ او رسول ص دتعلیماتو پابند اوسي .
ï¼—- دالله ج سره Ø¯Ù…ØØ¨Øª کونکو سره Ù…ØØ¨Øª او دهغه د دښمن سره دښمني ÙˆÚ©Ú“ÙŠ .
او په Ù…ØÙ…د نبيص Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ ØÙ‚ دا Ø¯Û Ú†Û Ø¯ Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯(Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ø¯Ù…Ø´Ø±) ØŒ خالد ØŒ ÚØ§Ù† ØŒ مال ØŒ Ú©ÙˆØ±Ù†Û Ø§Ùˆ اولاد د خطر څخه خوندي وساتي .
Ú©Ù‡ Ú†ÛŒØ±Û Ø®Ø§Ù„Ø¯ ازدي هم دغه Ø´Ø±Ø§ÛØ· پوره Ú©Ú“ÙŠ نو هغه به د Ù…ØÙ…د نبیص په پناه Ú©Û ÙˆÙŠ .
Ù…ØØ±Ø± : آبي .
(Û±Û²Û±)
د جناده ازدي او دهغه Ø¯Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ù„Ù‡ پاره :
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
د ا دمØÙ…د رسول الله صله اړخه امن لیک Ø¯Û :
د جناده ازدي ØŒ د هغه د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ø§Ùˆ ØÙ„ÛŒÙØ§Ù†Ùˆ له پاره : او هغه دا Ú†Û : Ø¯ÙˆÛ Ø¯ اللهج او Ù…ØÙ…دص بن عبدالله په پناه Ú©Û Ø¯ÙŠ په Ø¯Û Ø´Ø±Ø· Ú†Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø§ØÚ©Ø§Ù…Ùˆ عمل ÙˆÚ©Ú“ÙŠ :
د لمانÚÙ‡ قیام ØŒ د زکاة ورکړه ØŒ د روژی نیول او دالله ج اودرسول ص اطاعت ØŒ په غنیمت Ú©Û Ø¯Ø®Ø¯Ø§ÛØ¬ او دنبي ص له پاره خمس او دمشرکینو سره د اړیکو Ù¾Ø±Û Ú©ÙˆÙ„ .
Ù…ØØ±Ø± : آبي .
(Û±Û²Û²)
د ابوظبیان ازدي ( غامدي) له پاره :
رسول الله صلی الله علیه وسلم ØŒ ابوظبیان عمیر بن ØØ§Ø±Ø« ازدي ته دا امن لیک ورکړ :
د غامد د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ú…Ø®Ù‡ Ú†Û Ù‡Ø± Ú…ÙˆÚ© مسلمان شي ØŒ دهغه ØÙ‚وق د نورو مسلمانانو سره برابردي ØŒ دهغه مال او ÚØ§Ù† پر مونږ ØØ±Ø§Ù… Ø¯Û ØŒÙ‡ØºÙˆÛ Ø¯ عسکری خدمت څخه Ù…Ø³ØªØ«Ù†Û Ø¯ÙŠ اود پخپله Ø¯Ø®Ù¾Ù„Û Ù…Ù…Ù„ÙˆÚ©Ù‡ Ø²Ù…Ú©Û Ø®Ø§ÙˆÙ†Ø¯Ø§Ù† دي.
(Û±Û²Û³)
د عمرو بن عبدالله ازدي ( غامدي ) له پاره :
خو Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© نقل نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û²Û´)
د Ù…Ø³Ù…Ù‘Û Ø¨Ø§Ø±Ù‚ د قبیلي له پاره :
دا د Ù…ØÙ…درسو الله له اړخه د بارق له پاره Ù„ÛŒÚ©Ù„Û ÙˆØ«ÛŒÙ‚Ù‡ ده :
1- مسلمانان Ø¯Û Ø¯ Ú«Ø±Ù…Û Ø§Ùˆ ÛŒØ®Ù†Û Ù¾Ù‡ دواړو موسمونو Ú©Û Ø¯ بارق د Ø§Ø¬Ø§Ø²Û Ù¾Ø±ØªÙ‡ خپل څاروی Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ù¾Ù‡ Úنګلونو Ú©Û Ù†Ù‡ څروي .
ï¼’- د Ù‚ØØ· او ÙˆÚ† Ú©Ø§Ù„Û Ù¾Ù‡ وختو Ú©Û Ù¾Ø± Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯Ù…Ø³Ù„Ù…Ø§Ù†Ø§Ù†ÙˆÙ„Ù‡ پاره ØªØ±Ø¯Ø±Û ÙˆØ±ÚÙˆ اخوا میلمستیا نه شته . Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ باغاتو نه په تیریدو سره یو ØªÛŒØ±ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯ یوه ÙˆÚ–ÙŠ د مړښت په اندازه Ø®ÙˆÚ“Ù„Û Ø´ÙŠ خو میوه له ÚØ§Ù†Ù‡ سره نه شي ÙˆÚ“Ù„Û .
ګواهان : Û±- ابو عبیده Ø§Ù„Ø¬Ø±Ø§Ø ØŒ Û²- ØØ°ÛŒÙÙ‡ بن الیمان
Ù…ØØ±Ø± : آبي .
(Û±Û²Ûµ)
دمازن بن عمرو بن تمیم د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ø¯ قیس بن ØØµÛŒÙ† له پاره :
خو Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û²Û¶)
د Ø§Ø¹Ø´Û Ø´Ø§Ø¹Ø± (عبدالله ) دښÚÛ Ù¾Ù‡ اړه د Ù…ÙØ·Ù‘ر٠بن مازني په نوم :
(دلیکوال له اړخه) : دا عبدالله بن اعور ØØ±Ù…ازی المازني ته، Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø§Ø¹Ø´Û Ø´Ø§Ø¹Ø± Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ù…Ø´Ù‡ÙˆØ± Ùˆ ،د ÙˆØ±Ù¾ÚšÛ Ø´ÙˆÛ Ù¾ÛŒÚšÛ Ù¾Ù‡ اړه لیک دÛ. هغه د هجر(Ø³ÛŒÙ…Û ) ته د ØºÙ„Û Ø¯ پیریدو له پاره ÙˆØ±ØºÙ„Û Ùˆ ØŒ Ø¯Ù‡ØºÛ ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ Ø¯Ù‡ØºÛ ÚšÚÛ( معاذه ) دکوره ووتله او د Ù…ÙØ·Ùَّر٠( بن نهضل بن کعب بن قشع بن دل٠ابن امیم بن عبدالله ) په کور Ú©Û ÛŒÛŒ پناه واخسته ØŒ کله Ú†Û Ø¹Ø¨Ø¯Ø§Ù„Ù„Ù‡ بیرته را ستون شو نو ÚšÚÙ‡ یی په کور Ú©Û Ù†Ù‡ وه ØŒ ورته وویل شول Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ ØªÚšØªÛŒØ¯Ù„Û Ø§Ùˆ د مطر ابن نهضل په کور Ú©Û Ù¾Ø±ØªÙ‡ ده . عبدالله نهضل ته وویل : « Ø§Û Ø²Ù…Ø§ د کاکا زویه ! زما ÚšÚÙ‡ ستا کورته Ø±Ø§ØºÙ„Û Ø¯Ù‡ هغه ماته را وسپاره ØŸ » نهضل ورته وویل : « اول خو زما په کور Ú©Û Ù†Ù‡ شته ØŒ او Ú©Ù‡ ÙˆÛŒ هم نو ورÚÙ‡ او خپله لاره Ùˆ نیسه ! » ( مطر٠د عبدالله په مقابل Ú©Û Ú‰ÛŒØ± معزز Ùˆ ). عبدالله د رسول الله صلی علیه وسلم خدمت Ú©Û ØØ§Ø¶Ø± شو او دا شعر یی ورته ووایه :
یاسید الناس Ùˆ یا دیان العرب ینمي Ø§Ù„Û Ø°Ø±ÙˆØ© عبد المطلب
(Ø§Û Ø¯Ø¹Ø§Ù„Ù…ÛŒØ§Ù†Ùˆ سرداره ! Ø§Û Ø¯ عربو شارعه Ø§Û Ø¯ عبدالمطلب نوم روښانه کونکیه !
تلک قروم سادة قد ما نجب الیک اشکو ذربة من الذرب
(هغه Ú†Û Ø¯ØºÙˆØ±Ù‡ او د Ù†Ø¬ÛŒØ¨Û Ú©ÙˆØ±Ù†Û ØºÚ“Û Ø¯Û Ù…Ø§ تاته د هغه Ø¯Ø§ÙˆÚ–Ø¯Û Ú˜Ø¨Û Ú…Ø®Ù‡ شکایت راوړی)
کالذئبة الغبساء ÙÛŒ ظل السرب خرجت بغیها الطعام ÙÛŒ رجب
( د لیوه په څیر په خپل سنګر Ú©Û Ù†Ø§Ø³Øª دي . اوزه په رجب Ú©Û Ø¯Ù‡ØºÙ‡ څخه د ÚØ§Ù† له پاره خوراک غواړم)
Ùˆ خلقتني بنزاع Ùˆ هرب Ø§Ø®Ù„ÙØª العهد ولطت الدنب
( خو هغه زه په نزاع او جنګ Ú©Û Ø§Ø®ØªÙ‡ Ú©Ú“Ù… اوپه خپله یی Ù„Ú©Û Ø¯ ÚØ§Ù† Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“Ù‡ او کیناست)
و ترکتني وسط عیص ذی الشب اکمه لا ابصر عقدة الکرب
(اه : هغه زه په اغزن ÚÙ†Ú«Ù„ Ú©Û Ù¾Ø±ÛŒÚšÙˆØ¯Ù… زه ړوند یم نودا سخته لاره به Ú…Ù†Ú«Ù‡ ووینم .)
تکدر جلی مسامیر الخشب وهن شر غالب لمن غلب
(اه : زما Ù¾ÚšÛ Ù‡Ù… د لرګیو د زخو په واسطه Ø²Ø®Ù…Û Ø´ÙˆÛŒ دی او داډول ØØ§Ù„ هر Ø³Ú“Û Ù…ØºÙ„ÙˆØ¨ÙˆÙ„Û Ø´ÛŒ .)
اوس نو هغه د مطرب کورته Ø¯Ø®Ù¾Ù„Û ÚšÚÛ Ø¯ ورتللو په اړه شکایت ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©Ú“ . دهغه په Ø¯Û Ø´Ú©Ø§ÛŒØª رسول الله صلی الله علیه وسلم عبدالله ته یولیک ولیکه ( Ú†Û Ø¯ مطر٠په نامه Ùˆ )
( ورته یی لیکلي Ùˆ Ú†Û : ) «د Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© Ø¯Ø¯Ø±ÙˆÚ“Ù†Ú©Û ÚšÚÙ‡ Ù‡Ù…Ø¯Û ØªÙ‡ په لاس Ú©Ú“Ù‡ . »
مطرب د رسول الله صلی الله علیه وسلم مکتوب ولوست نو هغه ÚšÚÛ ØªÙ‡ یی وویل : « Ø§Û Ù…Ø¹Ø§Ø°Û ! ماته رسول الله ØµÙ„Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ علیه وسلم ØÚ©Ù… Ú©Ú“Û Ø¯Û Ú†Û Ø²Ù‡ تا خپل خاوند ته بیرته ورØÙˆØ§Ù„Ù‡ Ú©Ú“Ù… . » معاذه ورته وویل :« د عبدالله څخه ژمنه واخله Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ به ماته په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ سزا نه راکوي » مطر ٠د عبدالله څخه ژمنه واخسته او ÚšÚÙ‡ یی بیرته عبدالله ته وروسپارله .
(Û±Û²Û·)
د ارطاة ابن کعب بن شراØÛŒÙ„ نخعي له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û²Û¸)
د ارقم بن کعب نخعي له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ±Ù„Ø§Ø³Ù‡ Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û²Û¹)
د زراره ابن قیس نخعي له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û³Û°)
د قیس بن عمرو نخعی له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û³Û±)
د (ØØ¶Ø±Ù…وت) ربیعه بن Ø°ÙˆÙ…Ø±ØØ¨ په نامه :
رسول الله صلی الله علیه وسلم ربیعه (بن Ø°ÙˆÙ…Ø±ØØ¨ ØØ¶Ø±Ù…ÙŠ ØŒ دهغه ورور او کاکا Ø¯Ø±Û ÙˆØ§Ú“Ùˆ له پاره دا Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ÙˆØ«ÛŒÙ‚Ù‡ عنایت Ú©Ú“Ù‡ :
په ØØ¶Ø±Ù…وت Ú©Û Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ منقوله او غیر منقوله Ù¼ÙˆÙ„Û Ø´ØªÙ…Ù†Û ØŒ کوهیانو ØŒ د اوبو Ù¼ÙˆÙ„Û Ø³Ø± چینو ØŒ چینو، ونو ØŒ خوراک ،څښاک او هر Ú…Ù‡ Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ø¯ÙˆÛ Ù‚Ø¨Ø¶Ù‡ منل کیږی .
Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯Ø²Ù…Ú©Ùˆ په ØØ§ØµÙ„اتو Ú©Û Ø¨Ù‡ دمیوو او بیرو د ونو نه اخوا ØŒ په نور هر Ø´Û Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ ÙˆÙ„Ú©Ù‡ وي. هر هغه Ú…ÙˆÚ© Ú†Û Ù¾Ù‡ دغو شیانو Ú©Û ØŒ Ú†Û Ø¯Ø¯ÙˆÛ Ù¾Ù‡ Ù‚Ø¨Ø¶Û Ø§Ùˆ ØªØµØ±Ù Ú©Û ÙˆØ±Ú©Ú“Ù„ شوي ØŒ مداخله وکړی، Ø®Ø¯Ø§Û Ø§ÙˆØ±Ø³ÙˆÙ„ به ور څخه برّي الذمه وي .
د ذی Ù…Ø±ØØ¨ د آل سره کومک په هرمسلمان ټولګي Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û ÙˆØ§Ø¬Ø¨ Ø¯Û . Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ù¾Ù‡ سیمه Ú©Û Ø¨Ù‡ زمونږ له اړخه هیڅ ډول تصر٠نه کیږي ØŒ Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯ اموزل ØŒ Ù†Ùوس او ملک Ù†ÙˆÙ…Û Ù…Ø´Ù‡ÙˆØ±Ùˆ باغونو کانال (ویاله) Ú†Û Ø¯ آل قیس د وادی څخه تیریږي ØŒ دهغه څارنه په الله او دهغه په رسول ده .
(Û±Û³Û²)
دوائل ابن ØØ¬Ø± ØØ¶Ø±Ù…ÙŠ له پاره : (Û±)
لیکوال : کله Ú†Û ÙˆØ§Ø¦Ù„ بن ØØ¬Ø± د(Ù…Ø¯ÛŒÙ†Û Ú…Ø®Ù‡ ) د خپل وطن په لور د ستنید په اراده د رسول الله صلی الله علیه وسلم ØØ¶ÙˆØ± ته ÙˆØ±ØºÛ Ù†Ùˆ ورته یی وویل : « یارسول اللهص ! زما پر قوم زما د سیادت ÙØ±Ù…ان ولیکئ» رسول الله ØµÙ„Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ علیه وسلم معاویه رض ته د Ø¯Ø±Û Ø¯Ø§Ø³Û ÙØ±Ù…انونو د لیکلو په اړه وویل او وائل ته یی ورکړل ØŒ په Ø¯Û Ú‰Ù„Ù‡ Ú©Û Ø¯ØºÙ‡ ÙØ±Ù…ان د وائل Ø¯Ø³Ø±Ø¯Ø§Ø±Û Ù¾Ù‡ اړه لیکل Ø´ÙˆÛ Ùˆ:
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
دمØÙ…د رسول الله صلی الله علیه وسلم له اړخه د مهاجر۱ بن امیه په نامه !
(1) (دمهاجر اصلي نوم ولید Ø¯Û Ø®ÙˆØ±Ø³ÙˆÙ„ الله هغه په مهاجر Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û ÙˆØ§Ú“Ø§ÙˆÙ‡ ،دا د ام المؤمینین آم سلمه ØÙ‚ÛŒÙ‚Û ÙˆØ±ÙˆØ± Ø¯Û Ø§Ùˆ د صنعاء والي Ùˆ ) .
واورئ ! وائل ØµØ§ØØ¨ خدم او ØØ´Ù… Ø¯Û Ø¯Ù‡ØºÙ‡ سیادت په ØØ¶Ø±Ù…وت Ú©Û Ø¯ØÙ…یر په Ø´Ù‡Ø²Ø§Ø¯Ú«Ø§Ù†ÙˆØ¨Ø§Ù†Ø¯Û Ù‚Ø§ÛŒÙ…ÛŒÚ–ÙŠ.
(Û±Û³Û³)
دا هم د وائل له پاره : (۲)
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
دمØÙ…د رسول اللهص له اړخه د ØÙ…یر ملوکو او شهزادګانو ته !
پر تاسو ټولو دا اØÚ©Ø§Ù… لازم دي
1- د لمانÚÙ‡ قیام ØŒ
ï¼’- د زکات ورکړه ØŒ Ø¯Ø¯Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ù†ØµØ§Ø¨ په اساس :
ال٠- د نصاب په Ù„Ù…Ú“Ù†Û ØØ¯ Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û ØµØ¯Ù‚Ù‡ واجب ده .
ب - Ø¯ØµØ¯Ù‚Û Ú…Ø®Ù‡ د په Ú…Ù†Ú« Ú©ÛØ¯Ùˆ په خاطر خپله رمه د بل چاپه رمه Ú©Û Ù…Ù‡ ور ننه باسئ .
ج- سرکاری Ù…ØØµÙ„ ( دصدقاتو ترلاسه Ú©ÙˆÙ†Ú©Û ) او صدقه ÙˆØ±Ú©ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯Û ÛŒÙˆ دبل سره Ø¯Ø¨Û Ø§Ù†ØµØ§ÙÛ Ù†Ù‡ کار نه اخلي .
د- Ù…ØØµÙ„ Ø¯Û Ø¯ ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§ØªÙˆ د خړوبولو ÚØ§Û ته نه ورÚÛŒ او نه Ø¯Û Ù¾Ù‡ ÚšÙ‡ ØÛŒÙˆØ§Ù† Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ù†ÚšÙ‡ لګوي .
Ù‡ - د ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§ØªÙˆ مالک Ø¯Û Ø®Ù¾Ù„ Ú…Ø±ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯ ØµØ¯Ù‚Û Ø¯ ÙˆØ±Ú©Ú“Û Ù¾Ù‡ وخت Ú©Û Ù„Ø±Û ÚØ§Û ته نه Ø´Ú“ÙŠØŒ Ú†Û Ø¨ÛŒØ§ Ù…ØØµÙ„ Ø³ØªÚ“Û Ø³ØªÙˆÙ…Ø§Ù†Ù‡ Ø¯Ù‡ØºÛ Ù¾Ø³Û ÛŒÙˆÚØ§Û بل ÚØ§Û ګرÚÙŠ .
Ùˆ- Ù…ØØµÙ„ Ø¯Û Ø¯ ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§ØªÙˆ دشمیرلو په وخت Ú©Û Ø¯Ø§Ø³Û ØØ³Ø§Ø¨ نه کوي Ú†Û Ø¯ اصل څخه زیات شمیر وصول Ú©Ú“ÙŠ .
ز- د مالونو خاوندان Ø¯Û Ø¯Ù…Ø³Ù„Ù…Ø§Ù†Ùˆ ØªØØµÙ„یدارانو د Ú‰Ù„Û Ø³Ø±Ù‡ کومک کونکي اوسي .
دمشتري په لاسو د قرض شي په پلورلو سره ØŒ Ø¯Ù‡ØºÛ Ø¯ رقم د وصول نه مخته ØŒ په Ú©Ù… قیمت Ø¯Ù‡ØºÛ Ø§Ø®Ø³ØªÙ„ سود دÛ.
یادونه : په Ø¯Û ÙØ±Ù…ان Ú©Û Ø¬Ù…Ù„Ù‡ « ÙˆØ¹Ù„Û Ú©Ù„ عشرة ما تØÙ…Ù„ العراب (ØŸ)» په Ù‡Ù…Ø¯Û ØµÙˆØ±Øª Ú©Û Ø¯ÙŠ .
په بل روایت سره :
د (یمن) د ØÙ…یر د شهزادګانو او زړه ورو پاسبانانو له پاره دغه Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø§ØÚ©Ø§Ù… دي :
1- د ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§ØªÙˆ د کوم شمیر څخه Ú†Û Ù†ØµØ§Ø¨ پیلیږی په همغه شمیر پر Ù‡ØºÙˆÛ Ø²Ú©Ø§Øª واجبیږي .د زکات ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§Øª باید عیبجن نه وي.
ډیر پیړ ØŒ Ù„ÙˆÚ–Û ÙˆÙ‡Ù„Û ÙˆÚ† ØŒ په ټوله رمه Ú©Û ØªØ± ټولو زیات غوښن به نه اخستل کیږي بلکه په منÚÙ†Û ØØ§Ù„ به وي.
ï¼’- په دÙینه Ú©Û ÛŒÙˆ په پنÚÙ‡ ذکات Ø¯Û .
جزایی قوانین :
1- د ناواده شوي زناکاران په سرونو سل سل Ø¯ÙˆØ±Û ÙˆÙˆÙ‡Ø¦ او یوکال ÛŒÛ Ø¨Û ÙˆØ·Ù†Ù‡ کړئ .
ï¼’- خو د واده شویو له پاره Ø¯Ù‡Ù…Ø¯Ø§Ø³Û Ø¬Ø±Ù… په کولو په تیږو ویشتل (رجم ) دي .
3- په دین Ú©Û Ø¯ تساهل نه کول ØŒ دالله په ÙØ±Ø§Ø¦Ø¶Ùˆ Ú©Û Ø¯ تصنع څخه Ù„Ø±Û ÙˆØ§Ù„Û ØŒ اونشه کونکي شیان ØØ±Ø§Ù… Ú«Ú¼Ù„ .
په Ø¯Û Ø®Ù„Ú©Ùˆ Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û ÙˆØ§Ø¦Ù„ بن ØØ¬Ø± امیر ټاکل کیږي .