روژه اونوی ساينسي څېړنې (۱۳)

روژه اودهضمې نظام
په دې هکله ډېروعربی ساینس پوهانو اوداُمت مسلمه حکیمانواونوروپوهانوڅېړنې اولیکنې کړېدې، چي دهریوه لیکنه اومقاله ئې دستاینې ، غوراوفکروړده، هرهغه چاچي په دې لاره کی سفرکړی اوخولې ئې توی کړېدې هغه دملغلروپه شان ارزښت اوقدرلري، خوداشونې نه ده چي په دې هکله دټولوساینس پوهانولیکنې اوڅېړنې دلته سره راغونډې کړم ، البته دااړینه بولم چي ضروري اوازښتناکي ټکی دلته رانقل کړم۔
 Ù¾Ø±ÙˆÙÙŠØ³Ø±Ú‰Ø§Ú©Ù¼Ø±Ø³ÙŠÛ” ايم حبيب الله Ú†ÙŠ (Gastroenterologist) یعنی دکلمواومعدې دناروغیودعلم متخصص دی پردې باندی څېړنیزې لیکنې کړېدي، اودی په دې عقیده اوباوردی Ú†ÙŠ روژه دانسان په بدن Ú©ÙŠ (Biochemical Changes) یعنی په ژوندیواورګانیزمونوکی حیاتی اوکیمیاوې بدلونونه راولی، Ú†ÙŠ دابدلون اواوښتون یوفطري عمل دی، ده خپله مقاله پردروبرخووېشلې ده:
 Ø§Ù„ف: دروژې اغیزې دبدن پراوبواونورعناصروباندی، دبېلګي په ډول سره پر:
سودیم (Sodium)
پوتاشیم (Potassium)
کلورایډونه (Chlorides)
کاربونیتونه (Carbonates)
ب: دروژې ژورې اغیزې پرخوراکی اجزاءولکه:
نشایسته (Carbohydrates)
پروتینونه (لحمیات)(Proteins)
شحمیات(Fats)
قوت استحاله (Metabolism Energy)
ج: دروژې اغیزې دهضمې پررطوباتوباندی( Effects of the fast on digestive Juices)
روژه اودبدن رطوبات
په عادی حالت کی دانسان رطوبات په مناسب مقداراواندازې سره وي، په ځانګړي ډول سره هغه ښځې چي وزن ئې ډېروی رطوبات ئې نسبت وعادي انسانانوته ډېردي، خوبل لورته دنارینه ؤرطوبات وښځینه وته ډېردي؛ هغه په دې مطلب چي په اوسط ډول سره دنارینه په دبدن کی د٪۵۵ سلنه څخه تر ٪۵۹ سلنه پوری رطوبات دی اووبل لورته دښځینه ؤرطوبات د٪۴۷ سلنه څخه ٪۵۷ سلنه پوری دی، دزیات عمردڅښتنانورطوبات لږاوبل لورته په ماشومانوکی درطوباتواندازه ډېره ده؛ په عمومی ډول سره دانسان ژونکې (حجرې) پردوه ډوله دی:
 Û±: داخلي ژونکې (Inter Cellular) Ú†ÙŠ په وینه Ú©ÙŠ دی
۲: اضافه ژونکې (Extra Cellular) چي رطوبات ورڅخه جوړیږی اویادرطوباتوسره یوځای کیږی، خوپه دې رطوباتوکي بدلون حتمي دی، هغه په دې مفهوم که انسان دنس ناستی (ډایریا) ښکارشی، یوانسان په ځانګړي ډول سره ماشوم دګرمۍ (تودې لمبې) ښکارشی، اویاهم انسان ولوړعمرته ورسیږی؛ اوکله چي دانسان رطوبات کم شی ددې ژورې اغیزې په ټول بدن کی پرپوستکی (پوټکی) ډېرې ژر جوتیږی۔
 Ø¯Ø±ÙˆÚ˜Û په نیولوسره دانسان په بدن Ú©ÛŒ داکمبوتات راځی
داوبوکمی:
کله چي روژه په اوړی کی وی لکه همداکال نوطبعي ده چي انسان دتندې ښکارکیږی، اوزیاته تنده دااغیزې لری چي دخولې رطوبات وچيږی، ژبه وچه اوسخته شی، پوستکی وچ ښکاري، سترګې څه ولویږی اوپه بولوکی هم لږوالی راځی، چي په مجموع کی روژه دبدن اوبه کموی۔
 Ø¯Ø§ÙˆØ¨ÙˆØ¯Ú©Ù…والې سره Ù€ سره دسودیم، پوتاشیم اوکلسیوم کموالی هم صورت نیسی ،چي هریوئې خپلې اغیزې پربدن باندی لري۔
 Ø±ÙˆÚ˜Ù‡ اوميتابوليزم
میتابولیزم(Metabolism) څه شی ته وایی؟
دهغه ټولوکیمیاوي اوفزیکي مرحلومجموعه ده چي دهغې په واسطه ژوندی موجودتولیدشوی اوساتل شوی مواداورګانیزکوی اویاهغه طریقه چي دهغې له لارې دژوندی موجودلپاره انرژي چمتوکوي۔
 Ø¯Ù¾ÛØ´Ù„مې څخه څلورساعته وروسته دغذادحل کېدومرحله پیل کیږی، Ú†ÙŠ (Fasting Cycle Feeding) ورته وایی، په دې وخت Ú©ÛŒ ګلوکوز، ترای ګلیسرائیدونه اوامینواسیدونه په زیاته اندازه سره په وینه Ú©ÛŒ جذبیږی؛ اوکه چيری زیاتی سی نودګلائیکوجن په بڼه سره په وینه اوغوښوکی یوځای کیږی؛ له دې څخه وروسته هضمٍ شوی اوتقسیم شوی امینواسیدونه، غوښې اوګلیسرائیدونه په غوړکی سره یوځای کیږی اودوخت په تېرېدوسره ګلوکوز(Glucose) انسولین (Insulin) په خپل واک Ú©ÛŒ راولی۔
 Ø¯( Ûµ - Û±Û¸) ساعته وروسته بیامیتابولیزم صورت نیسی اودموادودجذب مرحله پیل کیږی Ú†ÙŠ دجذب نېټې ته (Catabolic Phase) ویل کیږی، په دی وخت Ú©ÛŒ ګلوکوزاوترای ګلیسرائیدونه (Triglycerides) په وینه Ú©ÛŒ لږترسترګوکیږی، دګلوکوزدسمون په خاطروګلائیکوجن ته اړتیاده؛ Ú†ÙŠ دوینې اوغوښې ګلایکوجن ماتیږی اودګلوکوزڅخه علاوه ازاده ترشی اوغوړراوځی اودوینې سره یوځای کیږی اوپه پایله Ú©ÛŒ په بدن Ú©ÛŒ داکیمیاوی بدلون صورت نیسی۔
 Ú†ÙŠ مطلب داورڅخه رواځی Ú†ÙŠ په روژه Ú©ÛŒ هرڅنګه Ú†ÙŠ دانسان په بدن Ú©ÛŒ کیمیاوی تعاملات اوبدلونونه راځی داهرڅه دانرژۍ دلاسته راوړول په موخه ترسره کیږی۔
 Ù†ÙˆØ±Ø¨ÛŒØ§...
په اسلامي پاکه مینه ستاسوورور