دخپریدو نیټه : 2011-05-15 مخپرونکئ : 039 - دبÛنوا اداره - کابل
اسلامي سیاسي ÙˆØ«ÛŒÙ‚Û Ø§Ùˆ لاسوندونه - دو لسمه برخه
ژباړه : قریب الرØÙ…Ù† سعید
(Û±Û³Û´)
دا هم د وائل له پاره (۳)
دمØÙ…د النبيص له اړخه Ø¯ØØ¶Ø± موت د شهزاد وائل بن ØØ¬Ø± په نوم :
Ø§Û ÙˆØ§Ø¦Ù„Ù‡ ! ته مسلمان Ø´ÙˆÛ ÛŒÛŒ ØŒ ستا په ټولو کلاګانو اوزمکو ستا قبضه منل کیږي ØŒ له تا څخه لسو (ØŸ) Ú©Û ÛŒÙˆØ§ÚÛ ÛŒÙˆ عدد صدقه اخستل کیږي، Ú†Û Ø¯Ø§ عدد به دوه عادل ÙˆÚ«Ú“ÛŒ ټاکي .
تر هغو Ú†Û ØªÙ‡ په دین ولاړ یی نو زه به ستا په ØÙ‚وقو Ú©Û Ù†ÙˆØ± Ø¯Ù…Ø¯Ø§Ø®Ù„Û Ú…Ø®Ù‡ منه کوم ،که Ú†ÛŒØ±Û Ú†Ø§ Ø¯Ø§Ø³Û Ø§Ø±ØªÚ©Ø§Ø¨ ÙˆÚ©Ú“ نو نبيص او مؤمینین به ستا کومک کونکي اوسي.
(Û±Û³Ûµ)
د مسعود بن وائل ØØ¶Ø±Ù…ÛŒ له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û³Û¶)
د ربیعه بن Ù„Ù‡ÛŒØ¹Ø¯ØØ¶Ø±Ù…ÛŒ له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û³Û·)
دمهره د قبیلي مهري بن ابیض له پاره :
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
داد Ù…ØÙ…درسول الله له اړخه دمهري بن ابیض په نوم ÙØ±Ù…ان Ø¯Û : Ú†Û Ù¾Ù‡ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ù…Ø¶Ù…ÙˆÙ† مشتمل دی.
د مهره د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ú…Ø®Ù‡ Ú†Û Ù‡Ø± Ú…ÙˆÚ© ایمان راوړي نو هغه به نه د غیر مسلمانانو رØÙ… وکرم ته پریښول شي، نه به یی په مال او Ø´ØªÙ…Ù†Û ØÙ…له ÙˆÚ©Ú“Ù„ Ø´ÛŒ ØŒ اونه به غارت Ú©Ú“Ù„ شي .
خو په مهره Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ø§ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø´Ø±Ø§ÛØ· واجب دي :
1- دشریعت پابندي .
ï¼’- دشریعت Ø¨Ø¯Ù„ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯ Ø®Ø¯Ø§Û ØªØ¹Ø§Ù„Û Ù…ØØ§Ø±Ø¨ Ø¯Û .
3- د شریعت پابند دالله او رسول په پناه Ú©Û Ø¯Û .
4- لقطه دهغه مالک ته اداء کړئ .
5- اواره ( خپل سري ) ØÛŒÙˆØ§Ù†Ø§Øª اعلان کړئ .
6- خیرن بدن ساتل ګناه ده .
ï¼—- ÚØ§Û او Ø¨Û ÚØ§ÛŒÙ‡ Ù‡Ø³Û Ø®Ø¨Ø±Û Ú©ÙˆÙ„ (کړپیدل ) ÙØ³Ù‚ Ø¯Û .
Ù…ØØ±Ø± : Ù…ØÙ…د بن مسلمه انصاری .
(Û±Û³Û¸)
د مهره د قبیلي ذهبن ابن قرضم له پاره :
دا لیکل Ø´ÙˆÛ ÙØ±Ù…ان دهغه سره خوندی پاته Ùˆ . خو مضمون یی تر لاسه نه شو .
(Û±Û³Û¹)
دبکر بن وائل د قبیلي له پاره :
د Ù…ØÙ…د رسول الله له اړخه د بکر بن وائل په نامه :
اسلام و منئ او په سلامتئ سره و اوسئ .
(Û±Û´Û°)
دبکر بن وائل عدي بن شرØÛŒÙ„ بن ذهل د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ù„Ù‡ پاره :
خو ÙØ±Ù…ان مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û´Û±)
دتمیم وکیل ØŒ اØÙ…ر بن معاویه له پاره :
لیکوال : «کله Ú†Û Ø§ØÙ…ر بن معاویه د نبي ØØ¶ÙˆØ± ته د تمیم سره یو ÚØ§Û دهغه د وکالت له پاره ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø´Ùˆ نو Ø§Ù†ØØ¶Ø±Øª ØµÙ„Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ علیه وسلم اØÙ…ر اودهغه Ø²ÙˆÛ Ø´Ø¹Ø¨Ù„ له پاره دا وثیقه ورکړه» :
دا لیکل Ø´ÙˆÛ ÙØ±Ù…ان د اØÙ…ر بن معاویه او شعبل بن اØÙ…ر Ø¯Ø³ÙØ± او پړاو دواړو له پاره دÛ.
هر Ú…ÙˆÚ© Ú†Û Ø¯ÙˆÛ ØªÙ‡ تکلی٠ورسوي نو هغه به Ø¯Ø®Ø¯Ø§Û Ø¯ Ø°Ù…Û Ú…Ø®Ù‡ ÙˆØªÙ„Û ÙˆÙŠ ،په Ø¯Û Ø´Ø±Ø· Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø¯Ø§Ø³Û Ø®Ø¨Ø± Ú©Û Ø±ÛŒÚšØªÙˆÙ†ÙˆØ§Ù„Û ÙˆÙŠ .
Ù…ØØ±Ø± : علی ابن ابي طالب
(Û±Û´Û²)
د مخرمه تمیمیه دلور قیلي۱ ته :
د Ù‚ÛŒÙ„Û Ø¯ روایت له Ù…Ø®Û :
Ø¯ØØ±ÛŒØ« بن ØØ³Ø§Ù† شیباني هیئت د Ø¨Ù†Û Ø¨Ú©Ø± بن وائل سره یو ÚØ§Û د وکیل په توګه درسول الله په خدمت Ú©Û ØØ§Ø¶Ø± شو. کله Ú†Û Ø±Ø³ÙˆÙ„ الله صلی الله علیه وسلم د هغه د قوم سره ÛŒÙˆÚØ§Û دهغه بیعت Ùˆ مانه ØŒ نو بیا ØØ±ÛŒØ« ورته عرض ÙˆÚ©Ú“ Ú†Û : « زمونږ او د بني تمیم دواړو له پاره د دهنا د Ø³ÛŒÙ…Û Ù¾Ù‡ اړه یو ÙØ±Ù…ان ولیکئ Ú†Û Ø¯ Ø³ÙØ± او یاد لیدوکتو له پاره د تګ راتګ پرته به Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ú©ÙˆÙ… ÙˆÚ«Ú“Û Ù‡Ù„ØªÙ‡ په دهنا Ú©Û Ù¾Ú“Ø§Ùˆ نه کوي!»
رسول الله غلام ته په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ د Ù„ÛŒÚ©Ù†Û ØÚ©Ù… ÙˆÚ©Ú“ ØŒ په Ø¯Û ÙˆØ®Øª Ú©Û Ù…Ù…Ø¯ÙˆØÛ ( قیلÛ) عرض ÙˆÚ©Ú“ Ú†Û Â« ØØ±ÛŒØ« خو په Ø¯Û Ù¼ÙˆÙ¼Û (Ø²Ù…Ú©Û ) Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ø®Ù¾Ù„Û ÙˆÙ„Ú©Û Ù„Ù‡ پاره عرض Ùˆ نه Ú©Ú“. دهنا د اوښانو باړه او د اوزو د Ú…Ú“ÚØ§Û دواړو له پاره په کار راÚÙŠ . Ú†Û Ø¯Ù‡ØºÛ Ù¾Ù‡ ÛŒÙˆÛ Ø®ÙˆØ§ Ú©Û Ø¯ تمیم ÚšÚÛ Ø§Ùˆ کوچنیان تل اوړي را اوړي .
Ø¯Ø¯Û Ø®Ø¨Ø±Û Ù¾Ù‡ اوریدو سره د اللهج رسولص غلام د Ù„ÛŒÚ©Ù†Û Ú…Ø®Ù‡ منه Ú©Ú“ او ورته یی ÙˆÙØ±Ù…ایل : Ø¯Û ØºØ±ÛŒØ¨Û Ù†Ø¬Ù„Û Ù¾Ù‡ وخت دا خبره ÙˆÚ©Ú“Ù‡ ØŒ مسلمان د مسلمان ورور Ø¯Û ØŒ دواړه ورونه په اوبو او Ø³ÛŒÙˆØ±Û Ú©Û Ø´Ø±ÛŒÚ© دي او دستونزو په وخت Ú©Û ÛŒÙˆ دبل معاون دی .
Ø¯Ø¯Û Ù†Ù‡ وروسته رسول الله په ÛŒÙˆÛ Ø³Ø±Û Ø±Ù†Ú«Ù‡ څرمنیزه ټوټه Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ Ù‚ÛŒÙ„Û Ù„Ù‡ پاره دا Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ÙØ±Ù…ان ولیکه :
دا د Ù‚ÛŒÙ„Û Ø§ÙˆØ¯Ù‡ØºÛ Ø¯ لوڼو له پاره لیکل Ø´ÙˆÛ ÙØ±Ù…ان Ø¯Û :
په Ø¯ÙˆÛ Ø¨Ù‡ نه Ú…ÙˆÚ© ظلم کوي او نه Ø¯Û ÛŒÛŒ د Ù†Ú©Ø§Ø Ù„Ù‡ پاره مجبوروي ،هر مؤمن مسلمان Ø¯Û Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø³Ø±Ù‡ بسپنه ÙˆÚ©Ú“ÙŠ او نیک سلوک Ø¯Û ÙˆØ±Ø³Ø±Ù‡ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ . Ø¯Ø¯Û Ù†Ø¬ÙˆÙ†Ùˆ سره په زوره Ù†Ú©Ø§Ø Û² Ùˆ نه کړئ ØŒ Ù‡Ø³Û Ù†Ù‡ Ú†Û Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø³Ø±Ù‡ Ø¨Ø¯Û ØªÙ‡ مخه کړئ !
(1) (قیله د ØØ¨ÛŒØ¨ بن ازهر په Ù†Ú©Ø§Ø Ú©Û ÙˆÙ‡ ØŒ Ú†Û Ø¯Ù‡ØºÛ Ú…Ø®Ù‡ یی Ú…Ùˆ لوڼی پیدا Ø´ÙˆÛ ÙˆÛ ØŒØ¨ÛŒØ§ ØØ¨ÛŒØ¨ ÙˆÙØ§Øª شو ØŒ د ØØ¨ÛŒØ¨ ورور اثوب بن ازهر Ø¯Ù‚ÛŒÙ„Û Ú…Ø®Ù‡ Ø¯Ù‡ØºÛ Ú…Ùˆ لوڼی په زور ÛŒÙˆÚ“Û ØŒ د Ù‚ÛŒÙ„Û Ù„Ù‡ اړخه د اثوب د کړچار په اړه د شکایت کولو وروسته رسول الله ص اثوب متنبه Ú©Ú“ . «اصابة د قیله به تذکره Ú©Û Û¸Û¸Û· نمبر »)
(ï¼’) (ØØ§Ù„ Ø¯Ø§Ú†Û Ø§Ø«ÙˆØ¨ دهغو نجونو کاکا اود Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯Ù¾Ù„Ø§Ø± د ÙˆÙØ§Øª وروسته Ø¯Ù†Ú©Ø§Ø ÙˆÙ„ÙŠ Ùˆ )
(Û±Û´Û³)
داقرع بن ØØ§Ø¨Ø³ تمیمي له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه Ø´ÙˆÛ .
(Û±Û´Û´)
د سریع بن ØØ§Ú©Ù… سعدي تمیمی له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه شوÛ.
(Û±Û´Ûµ)
د قتادة بن اعور تمیمی له پاره :
هغه ته رسول الله ص ددهنا د Ù„Ù…Ù†Û Ø¯Ø´Ø¨Ú©Û Ø³ÛŒÙ…Ù‡ په وثیقه Ú©Û ÙˆÙ„ÛŒÚ©Ù„Ù‡ .
(Û±Û´Û¶)
د مسلم بن ØØ§Ø±Ø« تمیمي له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه شوÛ
(Û±Û´Û·)
د ایاس بن قتادة عنبري التمیمي له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه شوÛ
(Û±Û´Û¸)
د ساعدة تمیمي له پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه شوÛ
(Û±Û´Û¹)
د ØØµÛŒÙ† بن مشمت ØªÙ…ÛŒÙ…Û Ù„Ù‡ پاره :
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه شوÛ
(Û±ÛµÛ°)
د خراش بن Ø¬ØØ´ بن عمرو Ø¹ÛŒØ³Û Ù„Ù‡ پاره :
خراش د رسول الله دغه ÙØ±Ù…ان Ú…ÛŒØ±Û Ú©Ú“ .
Ø¯Ø¯Û Ù„ÛŒÚ© مضمون نه Ø¯Û ØªØ± لاسه شوÛ
(Û±ÛµÛ±)
د امان بني زرعه او بني ربعه دواړو له پاره :
Ø¯Ø¯ÙˆÛ Ø¯ ÚØ§Ù† او مال له پاره امن او پر Ø¯ÙˆÛ Ø¸Ù„Ù… Ú©ÙˆÙ†Ú©Û Ø§Ùˆ Ø¯Ø¯ÙˆÛ Ø³Ø±Ù‡ Ø¯Ø¬Ù†Ú«ÛŒØ¯ÙˆÙ†Ú©Û Ø¯ÙˆØ§Ú“Ùˆ په مقابله Ú©Û ÙˆØ±Ø³Ø±Ù‡ د کومک Ø§ÙˆØ¨Ø³Ù¾Ù†Û Ú˜Ù…Ù†Ù‡ کیږي . خو د دین او د دین دخلکو په معامله Ú©Û Ø¨Ù‡ Ø¯Ø¯ÙˆÛ Ù…Ø¯Ø§Ø®Ù„Ù‡ کول Ùˆ نه زغمل شي . زمونږ له اړخه ټاکل Ø´ÙˆÛ Ù…Ø±Ø§Ø¹Ø§Øª ØŒ ÚšØ§Ø±Û Ø§ÙˆÚ©Ù„ÛŒÙˆØ§Ù„Ùˆ ØŒ ددواړو له پاره د ØªÙ‚ÙˆÛ Ø§Ùˆ نیک کړچار په کولو سره یو ډول Ø¯Û .
(Û±ÛµÛ²)
دجهینه Ø¯Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ø¯ Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø®Ù„Ú©Ùˆ او شاخونو له پاره امن لیک :
1- عمرو بن سعید د جهني د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ú…Ø®Ù‡
ï¼’- بني ØØ±Ù‚Ù‡ د Ø¬Ù‡Ù†Û Ø¯Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ú…Ø®Ù‡
3- بني جرمز،
Ø¯Ø¯ÙˆÛ Ú…Ø®Ù‡ به هغه ډله دالله ج او رسول Ù…ØÙ…د ( صلی الله علیه وسلم) په امان Ú©Û ÙˆÙŠ Ú†Û :
ال٠- داسلام دمنلوسره ÛŒÙˆÚØ§Û Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú Ø§Ø¯Ø§ Ú©Ú“ÙŠ او د زکات د ورکولو پابند اوسي .
ب – دالله اودهغه درسول داطاعت پابند اوسي .
ج- دغنیمت څخه پنÚمه برخه ( خمس ) ورکړي
د- د خپلو مالونو څخه د رسول الله په خدمت Ú©Û Ø¯Ù‡ØºÙ‡ د Ø®ÙˆÚšÛ Ø¯ Ø´Û Ù¾Ù‡ ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ú©ÙˆÙ„ÙˆÚ©Û Úند ونه Ú©Ú“ÙŠ .
Ù‡ - دمشرکینو سره Ø¯Ø¯ÙˆØ³ØªÛ Ø¯ اړیکو د پریکولو پابند اوسي .
Ùˆ- په مسلمانانو Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ قرض د( بیرته ترلاسه کولو ) په وخت Ú©Û (راس المال ) اخستل دي او سود باطل ګرÚول Ø´ÙˆÛ Ø¯Û.
ز – Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø¯Ù…ÛŒÙˆÙˆ څخه یو په لسمه برخه د بیت المال ØÙ‚ Ø¯Û .
Ø¯Ù‡ØºÙˆÛ Ø³Ø±Ù‡ په لمړیو درÛ( Û±-Û²-Û³) Ø´Ø±Ø§ÛØ·Ùˆ Ú©Û Ø¯ Ù‡ØºÙˆÛ ØÙ„ÛŒÙØ§Ù† هم شامل دي .
(Û±ÛµÛ³)
د بني جرمز له پاره امن لیک ( په Û±ÛµÛ² نمبر Ú©Û ) :
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
دا دمØÙ…د رسول الله ( صلی الله علیه وسلم ) له اړخه دجهینه د Ù‚Ø¨ÛŒÙ„Û Ø¯ بني جرمز بن ربیعه له پاره امن لیک Ø¯Û .
ال٠- Ù‡ØºÙˆÛ Ø¨Ù‡ په خپلو کلیو Ú©Û Ù¾Ù‡ امن سره وي .
ب- داسلام د منلو په وخت Ú©Û Ú†Û Ù¾Ù‡ کومو منقوله او غیر منقوله شیانو Ø¯Ø¯ÙˆÛ ÙˆÙ„Ú©Ù‡ ده په Ù‡ØºÛ Ú©Û Ø¨Ù‡ هیڅ ډول مداخله Ùˆ نه Ú©Ú“Ù„ شي .
(Û±ÛµÛ´)
دعوسجه برن ØØ±Ù…له جنهي له پاره د Ø²Ù…Ú©Û Ø¯ ورکولو وثیقه :
بسم الله الرØÙ…Ù† الرØÛŒÙ…
د (ذوالمرره د شاخ ) عوسجه بن ØØ±Ù…له جهنی ته د جاګیر Ø¯ÙˆØ±Ú©Ú“Û Ù„ÛŒÚ© Ø¯Û :
Ø¯Ø¯Û Ø²Ù…Ú©Û ØØ¯ÙˆØ¯ په Ù„Ø§Ù†Ø¯Û ØªÙˆÚ«Ù‡ دي : ÛŒÙˆÙ„ÙˆØ±Û ØªÙ‡ !دبلکثه نه تر مصنعه Ù¾ÙˆØ±Û Ø§ÙˆØ¨Ù„Û Ù„ÙˆØ±Û ØªÙ‡ دجغلان نه تر «جد جبل القبله » Ù¾ÙˆØ±Û .
اګاه اوسئ ! Ú†Û Ú…ÙˆÚ© په Ø¯Û Ø¬Ø§Ú«ÛŒØ± Ú©Û Ù…Ø¯Ø§Ø®Ù„Ù‡ ونه Ú©Ú“ÙŠ ØŒ Ú©Ù‡ Ú†ÛŒØ±Û Ú…ÙˆÚ© په Ø¯Ø§Ø³Û Ø²Ù…Ú©Û Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û ÙˆÙ„Ú©Ù‡ ÙˆÚ©Ú“ÙŠ نو دهغه ØÙ‚ به تسلیم نه Ú©Ú“Ù„ شي او دعوسجه ولکه به Ù¾Ø±Û Ù¾Ù‡ خپل ÚØ§Û Ùˆ ساتل شي.
Ù…ØØ±Ø± : علا بن عقیه .