يقيناً د الله په رسول ÙƒÛ Ø³ØªØ§Ø³Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ خورا غوره نمونه وه. (Ø§ØØ²Ø§Ø¨Û²Û±)
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨
یا الله! آیا زمانه بدله Ø´ÙˆÛ Ø§Ùˆ Ú©Ù‡ د Ø²Ù…Ø§Ù†Û Ù„Ù¾Ø§Ø±Ù‡ ستا قانون؟ نه، نعوذ بالله. زمانه خو ستا په واک Ú©Û Ø¯Ù‡ او ستا سنت بدلون نه مومي. نو دا Ú…Ù‡ دي؟ آخر ÙˆÙ„Û Ø²Ù‡ د ژوند په بیدیا Ú©Û Ø¯Ø§Ø³Û Ù„Ø§Ø± ورکی یم او په ټولو کږلیچونو Ú©Û ØªÛŒÙ†Ø¯Ú©ÙˆÙ†Ù‡ خورم؟ آه! اوس پوه شوم. نه خو زمانه بدله Ø´ÙˆÛ Ø§Ùˆ نه هم ستا سنت، Ø¨Ù„Ú©Û Ø²Ù‡ بدل شوی یم، ما خپل Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ هیر Ú©Ú“ÛŒ او ډير ورڅخه Ù„Ø±Û Ø´ÙˆÙ‰ يم. هغه Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ Ú†Û Ù…ÛŒÙ†Ù‡ ÛŒÛ ØªØ§ راته د ایمان برخه، وینا ÛŒÛ Ø¯ دین سرچینه او سیرت ÛÛ Ø¯ ژوند لاره ټاکلÛ... خو ای ربه! یو ÚÙ„ بیا ستا سره هوډ کوم Ú†Û Ø¯ هغه له سیرت نه Ú…Ùˆ بڅرکي را اخلم او خپل تیاره ژوند به Ù¾Ø±Û Ø±ÙˆÚšØ§Ù†Ù‡ کوم. غواړم د هغه اخلاق خپل Ú©Ú“Ù…ØŒ د لارښوونو ÛŒÛ Ù¾ÙŠØ±ÙˆÙŠ ÙˆÚ©Ú“Ù…ØŒ له زهد، عبادت، زغم، ايثار، دعوت او جهاد څخه ÛŒÛ Ø¨Ø±Ø®Ù‡ واخلم او بالاخره سپیڅلی سیرت ÛŒÛ Ø¯ خپل ژوند سرليک Ú©Ú“Ù….
ګرانه وروره او Ø¯Ø±Ù†Û Ø®ÙˆØ±Û! آیا ته هم راسره ÛŒÛØŸ Ú©Ù‡ هو، نو راÚÙ‡ د Ø²Ù…Ø§Ù†Û Ù¾Ø±Ø¯Û Ú…ÛŒØ±Û Ú©Ú“ÙˆØŒ د عربو خاورینو Ú©ÙˆÚ…Ùˆ ته د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ لیدو ته لاړ شو.
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ لوړ اخلاق
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ له درنښت او وقار نه Ú‰Ú©Ù‡ نوراني Ú…ÛØ±Ù‡ لرله، آرام او درانده قدمونه يي اخيستل، Ú†Û Ù¾Ø± لاره به روان وو نو Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú©Û Ø³ØªØ±Ú«ÙŠ به يي تر اسمانه Ø²ÙŠØ§ØªÛØŒ پر ÚÙ…Ú©Ù‡ خښي ÙˆÛØŒ په سلام اچولو Ú©Û Ú“ÙˆÙ…Ø¨Û ÙˆÙˆØŒ Ø¨Û Ø§Ú“ØªÙŠØ§ ÙŠÛ Ø®Ø¨Ø±Û Ù†Ù‡ Ú©ÙˆÙ„ÛØŒ وينا به ÙŠÛ Ø¯ الله په نامه پيل او پای ته رسوله، Ø®Ø¨Ø±Û ÙŠÛ ÚšÚ©Ù„Û Ø§Ùˆ Ø¯Ø±Ù†Û ÙˆÛ Ø§Ùˆ يوه يوه د ملغلرو په څير Ø´Ù…ÛØ±Ù„ کيده، کله هم په دنیوي شيانو نه غوسه Ú©ÛØ¯Ù‡ او نه يي له چا نه شخصي غچ اخيسته،که به Ø®ÙˆØ´ØØ§Ù„Ù‡ وو نو ښکته به ÙŠÛ Ú©ØªÙ„ او خندا ÙŠÛ Ù…Ø³Ú©Ø§ وه. نوراني Ú…ÛØ±Ù‡ ÛŒÛ Ø¯Ø±Ù„ÙˆØ¯Ù‡ØŒ د نرم طبعيت څښتن او اساني خوښونکی وؤ، Ú©Ù‡ به د دوو چارو ØªØ±Ù…Ù†Ú Ø¯ غوراوي واک ورکړل شو نو- تر هغه Ú†Û Ø¯ الله Ù†Ø§ÙØ±Ù…Ø§Ù†Û Ø¨Ù‡ Ù¾Ú©Û Ù†Ù‡ وه- اساني ÛŒÛ ØºÙˆØ±Ù‡ کوله. لنډه دا Ú†Û Ø¯ عايشی بی بی په وينا: اخلاق ÙŠÛ Ù‚Ø±Ø§Ù† وو. (شمائل ترمذی(
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ شخصي ژوند:
په خوراک او پوښاک Ú©Û ÛŒÛ ØªÚ©Ù„Ù Ù†Ù‡ کاوه، Ú…Ù‡ به Ú†Û Ø¯ خوړو لپاره موجود وو، لاس ÙŠÛ ØªØ±ÛŒ نه نيوه، او Ú©Ù‡ به Ú…Ù‡ نه وو نو ÙˆÚ–ÛŒ به ويديده، آن تر Ø¯Û Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ به ÙŠÛ Ø¯ خوړو د نشتوالی له امله کاڼي پر نس تړل. عادی Ø¬Ø§Ù…Û ÙŠÛ Ø§ØºÙˆØ³ØªÛØŒ خو د ميلمنو د استقبال او نورو مناسبتونو لپاره به ÙŠÛ Ù…Ù†Ø§Ø³Ø¨ لباس په تن کاوه، د خوب توشکه ÛŒÛ Ù„Ù‡ Ú…Ø±Ù…Ù†Û ÙˆÙ‡ Ú†Û Ù¾Ù‡ Ù…Ù†Ú Ú©Û ÙŠÛ Ø¯ خرما Ù¾Ø§Ú¼Û ÙˆÛ. په پوزي Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨Ù‡ کیناسته او کله به ÛŒÛ Ø¯ خوب لپاره هم پر همغه بسنه کوله.
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ په خپل کور Ú©Û:
د مومنانو مور عايشه بی بی وايي: پيغمبر صلی الله علیه وسلم په خپل کور Ú©Û Ø¹Ø§Ø¯ÙŠ ژوند درلود، خپل بوټان ÙŠÛ Ù¾Ø®Ù¾Ù„Ù‡ Ú«Ù†Ú‰Ù„ØŒ Ø¬Ø§Ù…Û ÙŠÛ Ù¾Ù‡ خپل لاس Ú«Ù†Ú‰Ù„ÛØŒ ميږه او اوښه به ÙŠÛ Ù„ÙˆØ´Ù„Ù‡ØŒ او د نورو په څير ÙŠÛ Ø¯ کور کارونه سرته رسول او Ú†Û Ø¯ لمانÚÙ‡ وخت به راغی نو جومات ته به لاړ. (البخاری) له Ø¨ÙŠØ¨ÛØ§Ù†Ùˆ سره Ú‰ÛØ± مهربانه او خوږ ژبى وؤ او تل به ÙŠÛ ÙˆØ±Ø³Ø±Ù‡ Ø®Ø¨Ø±Û Ø§ØªØ±Û Ú©ÙˆÙ„ÛØŒ د هغوی چلند به ÙŠÛ Ø²ØºØ§Ù…Ù‡ØŒ او Ø§ØµØØ§Ø¨Ùˆ ته به ÙŠÛ ÙˆÙŠÙ„: Ø³ØªØ§Ø³Û ØºÙˆØ±Ù‡ هغه دي Ú†Û Ø¯ خپلو Ø¨ÙŠØ¨ÛØ§Ù†Ùˆ لپاره غوره وي او زه ستاسو ټولو نه د خپلو بيبيانو لپاره غوره يم. (ترمذی) عايشه رضی الله عنها وايي:د پيغمبر Ú©ÙˆØ±Ù†Û Ù‡ÙŠÚ…Ú©Ù„Ù‡ دوه ورÚÛ Ù¾Ø±Ù„Ù¾Ø³Û Ù¾Ù‡ غنمینه Ú‰ÙˆÚ‰Û Ù†Ù‡ ده Ù…Ú“Ù‡ Ø´ÙˆÛØŒ کله به يوه مياشت ووته او کله دوه، خو زموږ په Ú©ÙˆØ±Ú©Û Ø¨Ù‡ اور نه بليده او خوراک به مو خرما او اوبه ÙˆÛ. هغه مبارک به خپله زغره له خلکو سره ګرو ايښوده، ترڅو کور ته د خوراک اوربشی پری راوړي! (البخاری)
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ له ملګرو سره:
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ تنكى ملګرى او خادم انس رضی الله عنه وايي: پوره لس کاله Ù…Û Ø¯ هغه صلی الله علیه وسلم خدمت ÙˆÚ©Ú“ خو ما ته يي کله هم ونه ويل Ú†Û ÙˆÙ„Û Ø¯Û Ø¯Ø§ کار Ø¯Ø§Ø³Û ÙˆÚ©Ú“ØŸ يا Ø¯Û ÙˆÙ„Û Ø¯Ø§Ø³Û ÙˆÙ†Ú©Ú“ØŸ (البخاری) عايشه رضی الله عنها ÙØ±Ù…ايÛ: هيڅكله ÙŠÛ Ù„Ù‡ لاس Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø®Ù„Ú©Ùˆ سره سختی نه کوله او کله يي هم په خادم او ÚšÚÙ‡ لاس نه دی پورته Ú©Ú“Ù‰. (رزقانی Ø´Ø±Ø Ù…ÙˆØ§Ù‡Ø¨) ابو هريره رضی الله عنه وايي: له Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ سره Ù…Û Ø¯ كميس اخيستو لپاره بازار ته ووتم، دوكاندار Ù‡Ú…Ù‡ ÙˆÚ©Ú“Ù‡ د هغه صلی الله علیه وسلم لاسونه ÚšÚ©Ù„ Ú©Ú“ÙŠ خو هغه تری لاسونه راکاږل او ويي ويل: (دا خو د عجمو کار دى Ú†Û Ø¯ خپلو پاچايانو په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û ÛŒÛ ØªØ±Ø³Ø±Ù‡ کوي، زه خو Ú…Ù‡ پاچا نه يم! زه خو ستاسو په څير يو تن يم.) ابوهریره وایي: ما وغوښتل Ú†Û ÙƒÙ…ÙŠØ³ ورسره يوسم. خو اجازه ÙŠÛ Ø±Ø§Ù†Ú©Ú“Ù‡ او ÙˆÛÛ ÙˆÙŠÙ„: د هر څيز د ÙˆÚ“Ùˆ لپاره ÙŠÛ Ú…ÚšØªÙ† ډیر ÙˆÚ“ دی. (نور اليقين ÙÛŒ سيرة سيد المرسلين). يو ÚÙ„ زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ له خپلو ملګرو سره په Ø³ÙØ± وؤ Ú†Û Ø¯ Ú‰ÙˆÚ‰Û ÙˆØ®Øª را ورسيد، هغوی وغوښتل Ú†Û Ù¾Ø³Ù‡ پوخ ÙƒÚ“ÙŠØŒ يوه وويل:ØÙ„الول يي پر ما. بل غږ Ú©Ú“: څرمن يي زه باسم. دريم وويل: پخول يي پر ما. زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ وويل: Ù„Ø±Ú«Û Ø±Ø§ØºÙˆÙ†Ú‰ÙˆÙ„ يي پرما! هغوی وويل: ای د الله رسوله! ستا کار هم موږ کوو. خو هغه صلی الله علیه وسلم ورته ÙˆÙØ±Ù…ايل: پوهيږم Ú†Û Ø²Ù…Ø§ کار هم کولای شى خو زه نه غواړم له تاسو بيل واوسم، ÚÚ©Ù‡ الله پاک نه خوښوي Ú†Û Ø¨Ù†Ø¯Ù‡ Ø¯Û Ù„Ù‡ خپلو ملګرو څخه بÛÙ„ واوسي. (رزقانی Ø´Ø±Ø Ù…ÙˆØ§Ù‡Ø¨)
د خطاكار عذر به ÛŒÛ Ù…Ø§Ù†Ù‡ØŒ Ú©Ù‡ به یی له چا ناوړه Ú…Ù‡ وليدل يا واوريدل نو پرته Ù„Ø¯Û Ú†Û Ù†ÙˆÙ… ÙŠÛ ÙˆØ§Ø®Ù„ÙŠ په عام خطاب سره به يي ويل: ÙˆÙ„Û Úيني خلک Ø¯Ø§Ø³Û Ú©ÙˆÙŠØŸ (ابی داود) خپلو ملګرو ته ÙŠÛ Ø®Ø±Ø§Ø¨ نوم نه اخيسته، دا ÛŒÛ Ù†Ù‡ خوښيدل Ú†Û Ú…ÙˆÚ© ورته په مجلس Ú©ÛŒ له ÚØ§ÙŠÙ‡ پورته شي بلکي کوم ÚØ§ÛŒ به Ú†Û ØªØ´ وو هلته به کيناسته. Ú†Û Ø¨Ø§Ø²Ø§Ø± ته به لاړ، خلکو ته يي د Ø±ÙŠÚšØªÙŠÙ†ÙˆÙ„Û Ø³Ù¾Ø§Ø±ÚšØªÙ†Ù‡ کوله او له خيانت څخه ÙŠÛ ÙˆÙŠØ±ÙˆÙ„. په جهادی، سياسی او نورو دنيوی چارو Ú©Û ÙŠÛ Ù„Ù‡ خلکو سره مشوره کوله او د هغوی رايو ته ÙŠÛ ØºÙˆÚ– ايښوده
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ عبادت او له الله څخه ويره:
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ زړه د الله له ÙˆÛØ±Û مالامال وؤ، تل ÙŠÛ Ø¯ هغه څارنه Ø§ØØ³Ø§Ø³ÙˆÙ„ه،
خپل زيات وخت ÙŠÛ Ù¾Ù‡ عبادت تيراوه، د شپو زياته برخه به خپل رب ته په رکوع او سجده وؤ، آن Ú†Û Ù¾ÚšÙŠ Ù…Ø¨Ø§Ø±Ú©Û Ø¨Ù‡ ÙŠÛ ÙˆÙ¾Ú“Ø³ÙŠØ¯Û. Ø¹Ø§ÙŠØ´Û Ø¨ÙŠ بي به ورته ويل: ÙˆÙ„Û Ø¯ÙˆÙ…Ø±Ù‡ کړاو Ø¨Ø§Ø³ÛØŒ په Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ Ú©Û Ú†Û Ø§Ù„Ù„Ù‡ درته مخيکني او وروستني ټول ګناهونه معا٠کړي دي؟ هغه به Úواب ورکاوه:(آيا د الله شکر ايستونکي بنده ونه اوسم؟) د الله ذکر به ÛŒÛ Ú‰ÛŒØ± زيات کاوه، ټول کارونه ÛŒÛ Ø¯ الله U په نامه پيل او د هغه په ستاينه پای ته رسول، له الله سره له راز او نياز څخه هيڅ نه ستړي کيده او تل به هغه ته لاس په دعا وؤ
Ø¨Ø¯Ù†Û Ø±ÙˆØºØªÙŠØ§ او ØµØØª ته پاملرنه:
روغتيا ته ÛŒÛ Ú‰ÛŒØ± پام وو، له Ø¹Ø§ÙŠØ´Û Ø¨ÙŠ بي سره به ÙŠÛ Ø¯ Ù…Ù†Ú‰Û Ø³ÛŒØ§Ù„ÙŠ کوله، د لوبو له اتل (رکانه) سره به ÙŠÛ ØºÙŠÚ–Û Ù†ÙŠÙˆÙ„ÛØŒ د ØØ¨Ø´ÙŠØ§Ù†Ùˆ Ù„ÙˆØ¨Û Ø¨Ù‡ ÙŠÛ Ú©ØªÙ„ÛŒØŒ د اس ÚØºÙ„ولو، Ù†ÚšÙ‡ ويشتلو، او لامبو سپارښتنه ÛŒÛ Ú©ÙˆÙ„Ù‡ØŒ Ù¾Ø§Ú©Û ØªÙ‡ يي ÚØ§Ù†Ú«Ú“ÙŠ پاملرنه کوله، تل به ÛŒÛ ØºØ³Ù„ کاوه، عطر ÙŠÛ Ú‰ÛØ± خوښول، Ú©Ù‡ به پر کومه لاره تيريدو نو ØµØØ§Ø¨Ù‡ به له ÚšÙ‡ بوى څخه پوهيدل Ú†Û Ù¾Ù‡ Ø¯Û Ù„Ø§Ø±Ù‡ پيغمبر تللی دى، او Ú©Ù‡ به چا لاس ورکړ، نو تر Ú‰ÛØ±Ù‡ به ÙŠÛ Ø¯ هغه خوږ بوی په لاسو Ú©Û Ø§ØØ³Ø§Ø³ÙˆÙ„Ùˆ
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ Ù¼ÙˆÚ©Û Ø§Ùˆ خوښ طبعی:
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ ÚšÙ‡ شوخي خوښوله، ÚšÚ©Ù„Û Ù¼ÙˆÚ©Û ØªÙ‡ به ÙŠÛ Ø®Ù†Ø¯Ù„ او له Ø§ØµØØ§Ø¨Ùˆ سره به ÛŒÛ Ù¼ÙˆÚ©Û Ú©ÙˆÙ„ÛØŒ خو ټوکي به ÛŒÛ ØªÙ„ ريښتيا او له درنښت نه Ú‰Ú©Û ÙˆÛ. يو ÚÙ„ يو ØµØØ§Ø¨ÛŒ راغی او د Ø³ÙØ± لپاره ÛŒÛ Ø§ÙˆÚš وغوښته. هغه صلی الله علیه وسلم امر ÙˆÚ©Ú“ Ú†Û Ø¯Ù‡ ته د اوښ بچي ورکړئ. ØµØØ§Ø¨ÙŠ Ù¾Ù‡ مات زړه وويل: د اوښ په بچي Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¨Ù‡ زه Ú…Ù‡ وکړم؟ نو هغه صلی الله علیه وسلم ورته وويل: هر اوښ د اوښ بچی وي
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ تواصع او کميني:
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ له خلكو سره د عظيم پيغمبر او متواضع لارښود په توګه چلند كولو.له يوویشتو کلونو ستونزو او ربړونو، وروسته Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ له خپل Úواکمن لښکر سره ÙØ§ØªØØ§Ù†Ù‡ پر Ù…Ú©Ù‡ ورننوت، نو د دنیا د ÙØ§ØªØØ§Ù†Ùˆ په Ø®Ù„Ø§Ù ÛŒÛØŒ مبارک سر له تواضع څخه ښکته نيولی Ùˆ. Ù…Ú©ÛŒ وال مات، تسليم شوی او هيبت وهلی د هغه ØØ¶ÙˆØ± ته را ټول شول، د يوه Ù¾ÚšÛŒ Ù¾Ú©ÙŠ له ÙˆÛØ±ÙŠ Ø±ÙŠÚ–Ø¯ÙŠØ¯Ù„ÛŒ! نو هغه مبارک ورته وويل: (ډاډه اوسه! زه خو د Ù‡Ù…Ø§ØºÛ Ù‚Ø±ÙŠØ´ÙŠ ÚšÚÛ Ø²ÙˆÛŒ يم Ú†Û ØºÙˆÚšÙŠ به ÙŠÛ ÙˆÚ†ÙˆÙ„ÛŒ او بيا به ÙŠÛ Ø®ÙˆÚ“Û!). زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ به د ماشوم، وينÚی، غلام، نر او ÚšÚÙŠ... خبرو ته غوږ نيوه. هر چا به Ú†Û ÙˆØºÙˆÚšØªÙ„ د Ù„Ø§Ø±Û Ù¾Ø± سر به ÙŠÛ Ø¯Ø±Ø§ÙˆÙ‡ او Ø®Ø¨Ø±Û Ø¨Ù‡ ÙŠÛ ÙˆØ±Ø³Ø±Ù‡ کولÛ. هر چا ته به ÙŠÛ Ù„Ø§Ø³ ورکاوه او تر هغه به Ú†Û ÙƒØ³ لاس بيرته نكړ، ده ÙŠÛ Ù„Ø§Ø³ نه پريښود. د Ø§ØµØØ§Ø¨Ùˆ ليدوکتو ته ورتلو، د ناروغ پوښتنه ÙŠÛ Ú©ÙˆÙ„Ù‡ØŒ او په غم او ښادی Ú©Û ÙŠÛ Ú«Ú‰ÙˆÙ† کاوه.
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ Ù…Ù‡Ø±Ø¨Ø§Ù†Û Ø§Ùˆ زړه سوی:
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ زړه له Ø®ÙˆØ§Ø®ÙˆÚ–Û Ú‰Ú© وؤ، پر کوچنيانو، ÚšÚÙˆ او Ø¨Û ÙˆØ²Ù„Ùˆ خورا زړه سواند وؤ. يوÚÙ„ ÙŠÛ Ù¾Ù‡ لمانÚÙ‡ Ú©Û Ø¯ ماشوم ژړا واوريده Ú†Û Ù…ÙˆØ± ÙŠÛ Ù„Ù‡ ده سره په جماعت ولاړه وه نو Ù„Ù…ÙˆÙ†Ú ÙŠÛ Ù„Ù†Ú‰ Ú©Ú“. د Ø¬Ú«Ú“Û Ù¾Ù‡ ډګر Ú©Û ÙŠÛ Ø¯ ÛŒÙˆÛ ÚšÚÛ Ù…Ú“Ù‰ ÙˆÙ„ÛØ¯ØŒ نو Ú‰ÛØ± په غوسه شو او ÙˆÙŠÛ ÙˆÙŠÙ„: (آیا ØªØ§Ø³Û Ù…Û Ø¯ ÚšÚÙˆ له وژلو نه يى منع کړي؟ Ù‡ØºÛ Ø®Ùˆ له ØªØ§Ø³Û Ø³Ø±Ù‡ جګړه نه کوله!) پر څارويو دومره زړه سواند وو Ú†Û Ø¯ اوبو لوښی به ÙŠÛ Ø¯ پيشو Ù…Ø®Û ØªÙ‡ ايښودلو. يو ÚÙ„ ÙŠÛ ÙŠÙˆ ډنګر اوښ وليد، ÙˆÙŠÛ ÙˆÙŠÙ„: د څاريو په هکله له الله وويريږئ او ماړه ÙŠÛ ÙƒÚ“Ù‰.
له خلكو سره زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ خواخوږي.
بي بي ÙØ§Ø·Ù…Û Ø±Ø¶ÛŒ الله عنه يو ÚÙ„ ورله د كور له كارونو څخه شكايت وكړ او ورڅخه ÙŠÛ ÙˆØºÙˆÚšØªÙ„ Ù‡ØºÛ ØªÙ‡ يو خدمتګار وركړي. پيغمبر صلی الله علیه وسلم ونه منله او ÙˆÙŠÛ ÙØ±Ù…ايل: (کله Ú†Û Ø§ØµØØ§Ø¨ صÙÙ‡ ÙˆÚ–ÙŠ ناست وي نو زه څرنګه تا ته خدمتګار دركړم.)
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ زهد
يو ÚÙ„ عمر رضی الله عنه د هغه کورته راغى او ÙˆÙŠÛ Ù„ÙŠØ¯Ù„ Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ صلی الله علیه وسلم پر پوزي پروت او لړونو ÛŒÛ Ù¾Ø± بدن خاپونه پريښي! په کور Ú©Û ÙŠÛ Ø´Ø§Ùˆ خوا سترګی ÙˆØºÚ“ÙˆÙ„ÛØŒ خو له ÙŠÙˆÛ ÚÙˆÚ“Ù†Ø¯Û Ø®Ù„ØªÛŒ او Ú…Ù‡ اوربشو پرته ÙŠÛ Ù†ÙˆØ± Ú…Ù‡ ونه لیدل، زړه ÙŠÛ Ø±Ø§ Ú‰Ú© شو او ÙˆÙŠÛ Ú˜Ú“Ù„. پيغمبر صلی الله علیه وسلم Ù¾Ø±Û ØºÚ– ÙˆÚ©Ú“: د خطاب زويه! ÙˆÙ„Û Ú˜Ø§Ú“ÛØŸ عمر رضی الله عنه ورته وويل: Ú…Ù†Ú«Ù‡ به نه ژاړم! ستا د ژوند دغه ØØ§Ù„ دی: پر بدن Ø¯Û Ø¯ پوزي خاپونه، په Ú©ÙˆØ±Ú©Û ÙŠÙˆØ§Ø²Û Ø¯Ø§ Úوړنده خلته او دا اوربشی اوبس!بل خوا د ايران او روم پادشاهان Ú†Û Ù¾Ù‡ مزو او Ú†Ú“Ú†Ùˆ Ú©Û Ø§ÙˆØ³ÙŠØŒ ØØ§Ù„ دا Ú†Û ØªÙ‡ د الله پيغمبر ÙŠÛ!) پیغمبر ÙˆÙØ±Ù…ايل: (آيا ته Ù¾Ø¯Û Ú©Û Ø´Ú© لري؟ هغوی خو هر Ú…Ù‡ په Ù‡Ù…Ø¯Û Ø¯Ù†ÙŠØ§ تر لاسه Ú©Ú“ÙŠ دي.) يو ÚÙ„ عبدالله بن مسعود رضی الله عنه په Ù‡Ù…Ø¯Ø§Ø³Û ØØ§Ù„ Ú©Û ÙˆÙ„ÙŠØ¯ØŒ نو ÙŠÛ ÙˆÙˆÙŠÙ„: اجازه راکړه Ú†Û Ø¯ پوزي له پاسه Ú…Ù‡ Ø´ÛŒ درته هوار Ú©Ú“Ù…. ÙˆÙŠÛ ÙˆÙŠÙ„:زما له دنيا سره Ú…Ù‡ کار!زما او د دنيا مثال خو د هغه Ù…Ø³Ø§ÙØ± او ÙˆÙ†Û Ù¾Ù‡ Ú…ÛØ± دى Ú†Û Ú…Ùˆ Ø´ÙŠØ¨Û ØªØ±Û Ù„Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯Ù…Ù‡ شي او بيا په خپله لار روان شي!(اØÙ…د)
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ ورکړه او بښل:
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ د ÙˆØ±Ú©Ú“Û Ø§Ùˆ سخا هيڅ ØØ¯ نه وؤ. هيڅكله ÙŠÛ Ú…Ù‡ نه ذخيره كول، تر Ø¯Û Ú†Û Ú‰ÛØ± Úله به ÙŠÛ Ù¾ÙˆØ± کاوه او Ø¨Û ÙˆØ²Ù„Ùˆ ته به ÛŒÛ ÙˆØ±Ú©Ø§ÙˆÙ‡ØŒ په وركړه ÙƒÛ Ù„Ù‡ Ùقر څخه نه ÙˆÛØ±Ûده. تر هر چا د خلاص مټ خاوند وو، چا به هم Ú†Û Ú…Ù‡ ØªØ±Û ØºÙˆÚšØªÙ„ØŒ (نه) ÙŠÛ Ù†Ù‡ ورته ويل، ملګرو به ÙŠÛ Ø¯ سخا به هکله ویل: پیغمبر صلی الله علیه وسلم د سپرلي له نسيم څخه هم سخاوتمند دی! (بخاري) کله ÛŒÛ Ú†Û Ù„Ù‡ دنيا څخه رØÙ„ت کولو، نو په کور Ú©Û ÙŠÛ Ø¯Ø±Ù‡Ù… او دينار نه وؤ.
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ عدل او قاطعيت:
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ ته د ØÙ‚ په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø®Ù¾Ù„ او پردی برابر وؤ، د ØÙ‚ خبره ÙŠÛ Ù¾Ø± ټولو يو شان Ù¾Ù„Û Ú©ÙˆÙ„Ù‡. يوÚÙ„ د بنی مخزوم د Ù‚Ø¨ÙŠÙ„Û ÙŠÙˆÙ‡ ÚšÚÙ‡ په غلا ونيول شوه، خپلوانو ÙŠÛ Ø§Ø³Ø§Ù…Ù‡ رضی الله عنه اړ ويست تر Ú…Ùˆ د پيغمبر په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û Ø¯ Ù‡ØºÛ Ø³Ù¾Ø§Ø±ÚšØªÙ†Ù‡ وكړي، Ù¾Ø¯Û Ú©Ø§Ø± سره هغه صلی الله علیه وسلم زيات غوسه شو او ÙˆÙŠÛ ÙˆÙˆÙŠÙ„: آيا د الله په ØØ¯ÙˆØ¯Ùˆ Ú©Û Ø³Ù¾Ø§Ø±ÚšØªÙ†Ù‡ Ú©ÙˆÛØŸ بيا ÙŠÛ Ø³Ù…Ø¯Ù„Ø§Ø³Ù‡ خلک را ټول Ú©Ú“Ù„ او خطبه ÙŠÛ ÙˆØ±ØªÙ‡ ÙˆÙØ±Ù…ايله: (ای خلکو! مخيکني قومونه ÚÚ©Ù‡ هلاک شول Ú†Û Ú©Ù‡ به مشهور او نسب والا كس Ù¾ÙƒÛ ØºÙ„Ø§ ÙˆÚ©Ú“Ù‡ نو پريښوده به ÙŠÛ Ø§Ùˆ Ú©Ù‡ به ضعي٠غلا ÙˆÚ©Ú“Ù‡ نو ØØ¯ به یی Ù¾Ø±Û Ø¬Ø§Ø±Û Ú©Ø§ÙˆÙ‡! واورئ: قسم په الله Ú©Ù‡ زما لور ÙØ§Ø·Ù…Û Ù‡Ù… غلا Ú©Ú“Û ÙˆØ§Ù‰ØŒ لاس Ù…Û ÙŠÛ Ù¾Ø±Û ØºÙˆÚ…Ø§ÙˆÙ‡
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ زړورتيا:
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ د جرئت بÛÙ„Ú«Ù‡ وؤ، په غزاګانو Ú©Û ÙŠÛ Ø¯ Ø¬Ú«Ú“Û Ù…Ø´Ø±ÙŠ خپله کوله، او Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ به جګړه ونښته نو دښمن ته به Ù†Ú˜Ø¯Û ÙƒØ³ همدی و، كله ÙŠÛ Ù‡Ù… د جنګ پر ډګر شا نده اړولÛ. علی رضی الله عنه Ú†Û Ø®Ù¾Ù„Ù‡ هم يو زړور مجاهد وؤ د هغه په هکله وايÛ: کله به Ú†Û Ø¬Ú«Ú“Ù‡ سخته شوه نو موږ به پيغمبر صلی الله علیه وسلم ته پناه راوړه او هغه به له موږ ټولونه دښمن ته Ù†Ú–Ø¯Û ÙˆØ¤.
زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ او د الهی رسالت د ترسره کولو مينه
زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ ټول هم او غم د هغه ستر رسالت سرته رسول و، Ú†Û Ø¯ÛŒ ورله معبوث شوی وؤ، دښمنان په ټول Úواك سره د هغه د دعوت په ÙˆÚ“Ø§Ù†Ø¯Û ÙˆØ¯Ø±ÙŠØ¯Ù„ØŒ خو زما Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ د هيچا پروا ونکړه او تره ته ÛŒÛ Ù‡ØºÙ‡ مشهور Úواب ورکړ Ú†Û: سوګند په الله، Ú©Ù‡ لمر راته په ÚšÙŠ او Ø³Ù¾ÙˆÚ–Ù…Û Ù¾Ù‡ Ú©ÙŠÚ¼ لاس Ú©Û ÙƒÙŠÚ–Ø¯ÙŠ Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ دعوت پريږدم، نو زه به دغه کار ونکړم، تر Ø¯Û Ú†Û ÙŠØ§ ÛŒÛ Ø§Ù„Ù„Ù‡ بریالی Ú©Ú“ÙŠ او يا ÙŠÛ Ø²Ù‡ په لار ÙƒÛ Ù…Ú“ شم. (هیثمی-مجمع) کله Ú†Û Ù¾Ù‡ په Ø§ØØ¯ Ú©Û Ù¾Ù‡ خپلو وينو ولړل شو نو ورته وویل شول: ÙˆÙ„Û Ø¯Û Ù‡ØºÙˆÛŒ ته ښیرا ونکړه؟ ÙˆÛŒÛ ÙØ±Ù…ایل:زه د لعنت لپاره نه یم مبعوث شوى بلکه زه د رØÙ…ت داعي یم او ÙˆÛŒÛ ÙØ±Ù…ایل:(ای زما ربه!زما قوم ته هدايت په نصيب Ú©Ú“Ù‡...)
دا زما د Ù…ØØ¨ÙˆØ¨ د روښانه ژوند ÙŠÙˆØ§Ø²Û Ú…Ùˆ لنډ انÚورونه ول
صلی الله علیه وسلم